Dòng chảy xa bờ được coi như “hung thần biển cả”. Mang vẻ ngoài vô hại, ẩn dưới làn nước tĩnh lặng tưởng như nơi tắm biển lý tưởng, dòng chảy xa bờ có khả năng cuốn con người ngược ra biển với vận tốc khá lớn. Mỗi năm, hiện tượng này lấy đi sinh mạng của hàng trăm người dân Mỹ và cũng là lý do gây ra không ít vụ đuối nước ở Việt Nam. Bởi thế, hiểu biết về dòng chảy xa bờ sẽ góp phần giảm thiểu tai nạn đáng tiếc khi tắm biển, đặc biệt là trong mùa du lịch hè.

Khái niệm dòng chảy xa bờ

Dòng chảy xa bờ là một trong những lý do khiến du khách bị đuối nước khi tắm biển. Ảnh: Ngoisao

Dòng chảy xa bờ (hay rip current trong tiếng Anh) là khái niệm dùng để chỉ một dòng nước mạnh chảy từ bờ hướng ra biển. Hiện tượng này xảy ra khi sóng đánh mạnh và liên tục, đưa nước biển vào bờ rồi hợp thành một dòng chảy vòng ngược lại đổ từ bờ ra biển. Dòng chảy này có lực hút mạnh có thể cuốn các vật thể trên đường đi của chúng và đưa ra xa bờ. Đây là một trong những nguyên nhân khiến du khách bị đuối nước, gây tai nạn.

Dòng chảy xa bờ thường được bắt gặp ở trong vùng nước có bờ cát, dưới cầu tàu hoặc dọc những bờ đe chắn sóng. Sóng đánh vào những vật cản này sẽ có xu hướng dồn năng lượng để tạo thành dòng đánh ngược ra ngoài. Hiện tượng này không chỉ xảy ra ở biển mà còn có thể gặp phải ngay cả ở những hồ lớn, nơi có sóng đánh mạnh và thường xuyên vào bờ.

Dòng chảy xa bờ nguy hiểm vì nó có thể xuất hiện bất ngờ, vận tốc lớn (0,3-0,6m/s, có lúc lên đến 2,5m/s) và không có dấu hiệu nhận biết. Khi xuất hiện, dòng chảy xa bờ có thể cuốn người đi xa khoảng 100m trong vòng 1 phút.

Đặc điểm nhận biết

Người bình thường khó có thể nhận biết được dòng chảy xa bờ vì nó không có dấu hiệu rõ ràng. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia đã bày cách giúp du khách phân biệt dòng chảy xa bờ bằng mắt thường.

Du khách nên dành ra 5-10 phút quan sát để biết vùng biển mình chuẩn bị xuống tắm có hiện tượng dòng chảy xa bờ hay không nhờ những đặc điểm sau:

Màu nước sẫm hơn:

Dòng chảy xa bờ thường có màu xanh thẫm. Ảnh: phununews

Những người thông thạo cho rằng, dòng nước xoáy thường ẩn sâu bên dưới nơi mặt nước yên lặng và có màu xanh thẫm. Dòng chảy xa bờ có thể ổn định (không thay đổi trong suốt cả tháng/cả năm), cũng có thể thay đổi liên tục trong vài giờ. Tại một số bãi biển, dòng chảy xa bờ còn chạy dọc theo bờ biển chứ không chỉ hướng từ bờ ra biển.

Mặt nước lặng, sóng nhỏ hơn:

Ảnh: VnExpress

Dòng chảy xa bờ thường khá hẹp, chỉ từ 1-3m, (cũng có khi rộng cả chục mét, kéo dài đến hàng trăm mét ngoài khơi), không nằm ở một vị trí cố định. Mặt nước nơi có dòng chảy xa bờ thường lặng, ít sóng vì dòng chảy mạnh đã nhấn chìm những đợt sóng biển.

Khi sóng xô vào bờ, sẽ tạo thành một đường nước song song với bờ biển (có thể có màu bọt trắng xóa). Nhưng nếu để ý kỹ và thấy một khoảng trống lặng sóng ngay chính giữa các đợt sóng hoặc một dòng chảy ngược vuông góc với các đợt sóng thì đó chính là dòng chảy xa bờ. Điều này khiến du khách dễ nhầm tưởng đây là vị trí tắm an toàn vì biển lặng sóng.

Đoạn đứt gãy của sóng là dấu hiệu nhận biết dòng chảy xa bờ. Ảnh: yes-news

Nhưng chính dòng chảy mạnh và âm thầm này sẽ lập tức cuốn phăng du khách ra biển nếu xuống tắm ở đây. Nhiều lúc do sự việc bất ngờ, nhanh, đột ngột, nạn nhân cố bơi ngược vào bờ và bị kiệt sức hoặc hoảng sợ, không kịp phát tín hiệu cầu cứu nên việc ứng cứu không kịp thời, gây ra hệ quả đau lòng.

Đôi khi có thể thấy các mảnh vỡ hoặc bọt nước nổi trên mặt dòng chảy xa bờ và trôi ra biển.

Làm thế nào để thoát khỏi dòng chảy xa bờ?

Ảnh:surfrescue

Giữ bình tĩnh, không hoảng loạn

Theo các chuyên gia, điều đầu tiên và quan trọng nhất là bạn phải giữ tâm lý ổn đinh, bình tĩnh, không hoảng loạn. Thông thường dòng chảy xa bờ không kéo người ta xuống nước, chỉ cuốn ra xa bờ và sẽ đưa vào vùng có sóng bạc đầu (breaking waves). Sóng bạc đầu sẽ đưa người đó quay trở lại vào bờ. Và thông thường dòng chảy tức thời đưa bạn ra xa bờ khoảng 30 m.

Không bơi ngược dòng

Tuyệt đối không được cố bơi ngược dòng chảy xa bờ để vào bờ vì bạn sẽ nhanh chóng kiệt sức và bị đuối nước do vận tốc của dòng chảy xa bờ rất lớn.

Nên bơi song song với bờ biển

Đối với người bơi giỏi, thay vì cố bơi ngược dòng, hãy tìm cách bơi song song với bờ biển, tức là vuông góc với dòng chảy. Khi đã thoát khỏi dòng xoáy, bạn cần bơi chéo góc và hướng về phía bờ hoặc hướng đến chỗ sóng bạc đầu và “nhờ” sóng đưa vào bờ.

Đi theo dòng chảy

Nếu đã đuối sức và cảm thấy mình không thể thoát khỏi dòng chảy xa bờ, hãy thả nổi mình trôi theo dòng. Khi dòng chảy xa bờ yếu đi, cố gắng bơi song song với bờ biển để đến chỗ có sóng bạc đầu hoặc giơ tay ra hiệu cho cứu hộ hoặc người dân gần đó ứng cứu. Trong lúc này bạn cần bình tĩnh, thả nổi mình để giữ sức.

Nên tắm biển ở nơi có lực lượng cứu hộ chuyên nghiệp

Để đảm bảo an toàn ở mức cao nhất, du khách nên chọn những bãi biển có lực lượng cứu hộ chuyên nghiệp và bơi ở vùng an toàn. Nếu cần, bạn nên trao đổi với nhân viên cứu hộ để biết đặc điểm bờ biển mình sắp xuống tắm.

Không nên bơi một mình

Bạn nên đi cùng người đồng hành, đề phòng trường hợp bất ngờ xảy ra sẽ có người tri hô, gọi hỗ trợ giúp mình. Ở những vùng biển không có cứu hộ, bạn cần biết bơi, thậm chí bơi giỏi, nếu không thì không nên xuống biển tắm.

Tuấn Nghĩa/TH