1. Khu vực khảo cổ học Chan Chan - La Libertad, Peru
Được công nhận di sản vào năm 1986
Bị đe dọa từ 1986 tới nay
Được xây dựng ở bờ biển phía Tây Bắc Peru năm 850, Chan Chan từng là thủ đô phồn hoa của vương quốc Chimú và vẫn trụ lại sau khi người Incan thống trị vào thế kỷ 15. Theo UNESCO, “quy hoạch của thành phố to lớn bậc nhất vùng châu Mỹ phản ánh chính sách chính trị và xã hội nghiêm ngặt, đánh dấu bằng việc phân chia thành phố ra năm thành trì hoặc lâu đài, tạo ra các đơn vị tự trị riêng biệt”.
Do được xây dựng từ đất trầm tích, thành phố này hiện đang bị xói mòn nghiêm trọng. Điều này càng thể hiện rõ rệt vào những năm xảy ra hiện tượng El Nino. Thêm vào đó, các hoạt động canh tác trái phép xung quanh khu vực này cùng với đô thị hóa đang là mối đe dọa đến sự tồn tại của khu vực khảo cổ này.
2. Thành phố cổ Damascus - Syria
Được công nhận di sản vào: 1979
Bị đe dọa từ: 2013 tới nay
Đây chính là thành phố cổ đại nhất thế giới. Thật không may, do nằm giữa những trận pháo kích và bom đạn trong cuộc nội chiến Syria, Damascus chính thức được đưa vào danh sách gặp nguy hiểm vào năm 2013 cùng với nhiều địa điểm di sản khác ở Syria.
3. Công viên quốc gia Virunga - Cộng hòa Dân chủ Congo
Được công nhận di sản vào 1979
Bị đe dọa từ 1994 tới nay
Là công viên quốc gia đầu tiên ở châu Phi, Virunga vẫn được vinh danh nhờ hệ sinh thái phong phú và vô số loài sinh vật đặc chủng, bao gồm cả loài gorilla núi quý hiếm. Virunga được đưa vào danh sách có nguy cơ biến mất năm 1994, ngay sau khi cuộc nội chiến Rwanadan kết thúc. Những cuộc xâm nhập liên tiếp của người nhập cư và các nhóm vũ trang rải rác vào nơi đây đã gây ra các cuộc phá rừng diện rộng và săn bắt trái phép trong suốt hai thập kỷ.
4. Công sự Portobelo - San Lorenzo - Panama
Được công nhận di sản vào: 1980
Bị đe dọa từ 2012 tới nay
Tọa lạc ở Banama, bờ tiếp giáp biển Ca ri bê, những di tích tuyệt vời này là minh họa vô giá cho kiến trúc quân sự Tây Ban Nha thế kỷ 17, 18. UNESCO đánh giá, khu vực lịch sử này là “nguyên tố quyết định để hiểu rõ về sự thích nghi của hình mẫu kiến trúc châu Âu và tác động của nó đến sự lột xác của khu vực Tân Thế Giới trong thời hiện đại. Nguyên do nơi đây bị đặt vào vòng nguy hiểm là vì không được bảo quản, bị hủy hại từ từ.
5. Công viên Quốc gia Simien - Ethiopia
Được công nhận di sản vào 1996
Bị đe dọa từ 1996 tới nay
Ngoài khung cảnh tuyệt đẹp của vùng núi đá, thung lũng cheo leo, dãy Simien là nơi cu ngụ của rất nhiều sinh vật hoang dã quý hiếm như loài cáo Simien, khỉ đầu chó Gelada hay loài dê rừng Walia. Tuy nhiên mối nguy cơ đến từ mở rộng đất nông nghiệp, chăn nuôi gia súc quá mức và khai thác tài nguyên thiên nhiên quá mức đang trực tiếp ảnh hưởng đến các loài thực vật và động vật quý hiếm, đáng kể nhất là sự sụt giảm của loài dê rừng Walia đặc chủng.
6. Timbuktu - Mali
Được công nhận di sản vào 1988
Bị đe dọa từ 1990 - 2005 và 2012 tới nay
Nằm tại trung tâm thành phố cổ Timbuktu, ba nhà thờ hồi giáo cùng 16 lăng mộ tại khu vực di sản văn hóa này được vinh danh vì ý nghĩa tôn giáo, kiến trúc được xếp vào hàng lâu đời nhất trong số các thánh địa Hồi giáo ở châu Phi.
Khu vực Timbuktu được đưa vào danh sách gặp nguy hiểm từ khi được công nhận đến nay vì tác động to lớn của sa mạc hóa. Năm 2012, các nhóm Hồi giáo cực đoan như Al-Qaeda, Ansar Dine và Boko Haram cố tình phá hủy vì cho rằng những nơi thờ phụng và lăng mộ là biểu hiện của sự sùng tín.
7. Công viên quốc gia Everglades - Florida, Mỹ
Được công nhận di sản vào 1979
Bị đe dọa từ 1993-2007, 2010 tới nay
Còn được gọi với cái tên “sông cỏ”, vùng Everglades là một trong những hệ sinh thái vùng ngập mặn quan trọng nhất Bắc Mỹ. Nằm dọc theo mũi cực Nam của bán đảo Florida, công viên quốc gia này là nơi ẩn náu của rất nhiều loài chim vùng ngập mặn cũng như các loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng khác như cá sấu, lợn biển, báo đen.
Everglades đã bị phá hủy nặng nề trong thời gian dài do sự mở rộng đất nông nghiệp và quá trình đô thị hóa, kéo theo đó là chất lượng nước, dòng chảy trong hệ sinh thái sụt giảm. Hệ quả là rất nhiều môi trường sinh sống quan trọng của sinh vật biển bị biến mất, làm cho số lượng các loài này cũng sụt giảm. Chưa hết, những thảm họa tự nhiên cũng góp phần phá hủy công viên, ví dụ như bão Andrew năm 1993.
8. Thung lũng Bamiyan - Bamyan, Afghanistan
Được công nhận di sản vào 2003
Bị đe dọa từ 2003 tới nay
Thung lũng xinh đẹp này từng là vị trí của “Đức Phật vùng Bamiyan” - hai bức tượng vĩ đại từ thế kỷ thứ 6 nhưng bị quân Taliban cố tình hủy hoại năm 2001. Sau đó, các di sản nghệ thuật kiến trúc, cùng những gì còn sót lại của bức tượng phật đã được xem như một di sản thế giới với hi vọng bảo tồn và có thể xây lại.
Dù rằng hai bức tượng đã bị phá hủy, cuộc chiến bảo tồn địa điểm khảo cổ vẫn chưa kết thúc. Nhiều cuộc thảo luận cho rằng cần phải xây lại tượng, nhưng vẫn chưa có một hành động cụ thể nào, và nơi đây vẫn còn bị bỏ bê và bị sử dụng bất hợp pháp.
9. Nhà thờ Bagrati và tu viện Gelati - Imereti, Georgia
Được công nhận di sản vào 2003
Bị đe dọa từ 2003 tới nay
Được xây dựng từ khoảng đầu thế kỷ 11, nhà thờ Bagrati và tu viện Gelati đều là ví dụ điển hình cho câu “tinh hoa kiến trúc trung cổ của Georgia”. Tuy nhiên, nơi đây cũng bị xếp vào danh sách bị đe dọa năm 2010 sau khi Hội đồng Di sản Thế giới phát hiện kế hoạch tái cấu trúc có khả năng “suy giảm sự toàn vẹn và bản chất” của nhà thờ Bagrati. Mặc những cuộc phản đối từ phía hội đồng, cuộc cải tổ đã hoàn tất vào năm 2010 với những thay đổi “không thể quay ngược lại được” vào công trình.
10. Đất của cây Olive và Nho rượu vang - Battir, Palestine
Được công nhận di sản vào 2014
Bị đe dọa từ 2014 tới nay
Battir sở hữu một trong những hệ thống thủy lợi cho ruộng bậc thang vào dạng phức tạp và lâu đời nhất thế giới. Theo UNESCO, “hệ thống phân phối nước của các gia đình Battir là minh chứng về hệ thống phân phối quân binh thời cổ đại, phân nước cho các khu vực nông nghiệp dựa vào phép toán đơn giản cùng cơ cấu quản lý thời gian tuần hoàn.
Chính phủ Israel đã nhiều lần tìm cách xây dựng một bức tường phân cách ở giữa Battir, làm hủy hoại không chỉ vẻ mỹ quan của vùng nông thôn cổ kính mà còn góp phần tàn phá chức năng của hệ thống thủy lợi ruộng bậc thang mà người dân nơi đây đang sử dụng.
11. Cảng Coro - Falcon, Venezuela
Được công nhận di sản vào 1993
Bị đe dọa từ 2005 tới nay
Được xây dựng từ năm 1527, thị trấn này có tổng cộng 602 tòa nhà có ý nghĩa lịch sử. Theo UNESCO, Coro là ví dụ còn tồn tại duy nhất cho sự giao thoa mạnh mẽ giữa truyền thống địa phương với các kỹ thuật kiến trúc Hà Lan và Mudéjar Tây Ban Nha.
Những trận bão lớn đã hủy hoại địa điểm này vào tháng 11/2004 và tháng 2/2015. Thêm vào đó, thị trấn bị cho là đối tượng phát triển không phù hợp do sự thiếu kiểm soát của chính quyền đối với khu vực đặc biệt. Những phát triển này, bao gồm việc thêm vào một số đài tưởng niệm mới, một cổng vào thị trấn và lối đi cho bãi biển, sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến giá trị và sự toàn vẹn cho cả một điểm điểm lịch sử quan trọng.
Xuân Lộc/MNN
