Thác Bản Ba hùng vĩ giữa đại ngàn. Ảnh: điemulich

Nhắc đến Tuyên Quang anh hùng, nhiều người thường nghĩ ngay tới bề dày lịch sử kháng chiến chống giặc ngoại xâm ở nơi đây. Bởi thế mảnh đất này còn được gọi bằng những cái tên như “thủ đô kháng chiến”, “thủ đô giải phóng”. Đất Tuyên Quang cũng nổi tiếng với nhiều danh thắng kỳ vĩ, tiêu biểu như thác Bản Ba.

Con đường nhựa dẫn tới thác sẽ đưa bạn qua những góc quê yên bình như thế này. Ảnh: Nguoiduatin

Thác Bản Ba nằm sâu trong rừng già, bên triền núi Phiêng Khàng (thôn Bản Ba, xã Trung Hà, huyện Chiêm Hóa) cách trung tâm Tp.Tuyên Quang khoảng 70km. Từ Chiêm Hóa, qua những đồng lúa xanh ngát, uốn lượn quanh những triền núi cao, xuyên qua cánh rừng nguyên sinh bạt ngàn, con đường mòn trải nhựa dài 25 km mềm mại sẽ dẫn lối du khách tới thác nước hùng vĩ này. Thác Bản Bạ nằm sâu trong rừng già, giữa thiên nhiên xanh và núi non trùng điệp.

Thác Bản Ba có sự giao hòa núi non nước, đại ngàn. Ảnh: Nguoiduatin

Có lẽ, điều đầu tiên du khách có thể cảm nhận được là không gian mát lạnh, tươi mới và mơn mởn nhựa sống giữa nơi mê mải sắc xanh của mây trời, hoa lá, cỏ cây. Cùng đó là tiếng líu lo, ríu rít vui tai của những chú chim rừng, sẽ hòa lên thành khúc nhạc rừng say mê, mời gọi khiến bạn dễ dàng chìm đắm trong khung cảnh đầy chất nhạc thơ đó. Có người từng nhận xét, Bản Bạ giống như món quà tuyệt vời mà thiên nhiên đã ban tặng cho đất và người Chiêm Hóa.

Bắt nguồn từ dãy núi đá vôi Khau Nhoi (xã Đức Xuân, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang) cao gần 1000m, chảy qua triền núi Phiêng Khàng rồi tràn xuống thung lũng, đổ thẳng xuống ruộng đồng Bản Ba phì nhiêu, màu mỡ. Lại được rừng nguyên sinh, thảm thực vật dày che chở nên thác Bản Ba chảy suốt bốn mùa, chẳng khi nào khô hạn. Từ xa nhìn lại, thác Bản Ba hệt như dải lụa trắng mềm mại vắt mình giữa không gian xanh ngút ngàn của núi rừng thơ mộng.

Thác Bản Ba được tạo thành từ 3 tầng thác chính. Ảnh: Nguoiduatin

Bản Ba là một dòng thác lớn dài khoảng 3m, rộng 15m, chảy dọc theo dãy núi đã vôi có độ dốc cao, được tạo thành bởi 3 tầng thác chính cao hàng chục mét. Giữa 3 tầng thác lớn là các tầng thác nhỏ cao khoảng 5 – 7m và nhiều khe nước nhỏ, các vực nước xanh trong giúp điều hòa, phân phối nước cho khu vực hạ lưu.

Tầng thác thứ nhất mang vẻ hùng vĩ và thơ mộng nhất là Thác Củm. Tại chân thác là “vực rồng”, tiếng Tày gọi là vằng tạng hay vằng luồng. Nơi đây có các vách đá hình rồng cuốn nằm phục xuống, mạch ngước ngầm gợi liên tưởng tới chú rồng đang phun nước tạo nên vẻ hoang sơ, kỳ vĩ mà hấp dẫn đến lạ thường. Nước đổ xuống xối xả, được ánh mặt trời xuyên qua tạo thành 7 sắc cầu vồng lấp lánh như cổ tích.

Tầng thác thứ hai gọi là Thác Cao. Nước ở tầng thác này chia thành 2 nhánh rồi tung mình xuống như dải lụa mềm phất phơ giữa trời. “Vực quyên” - vực nước trong xanh dưới thân Thác Cao, hệt như tấm gương xanh biếc khổng lồ, là nơi du khách có thể ngâm mình bơi lội trong khi thưởng thức vẻ hoang sơ của tự nhiên.

Vực nước trong xanh nơi du khách có thể ngâm mình bơi lội. Ảnh: Nguoiduatin

Tầng thác thứ 3 chảy dọc theo những phiến đá vôi xuống vực sâu có tên gọi là Vực Linh (vực linh thiêng). Vực nước này du khách có thể đắm mình xuống dòng nước trong xanh và mát dịu, lắng nghe âm thanh của dòng thác đổ và tiếng hót của các loài chim rừng...

Dòng thác hùng vĩ ầm ào đêm ngày. Ảnh: khucquanhanh

Những cánh rừng xanh trải dài như vô tận ở 2 bên thác, những cây cổ thụ hàng trăm tuổi, tiếng thác đổ ầm ào ngày đêm, tiếng chim ríu rít vang vọng trong không gian tĩnh lặng của rừng già… Tất cả đều tô điểm thêm sự nguyên sơ, thơ mộng và quyến rũ của thác Bản Ba.

Dưới chân dòng thác bạc hùng vĩ ấy là cánh đồng Bản Ba tươi tốt. Quanh đó, bên các sườn đồi, sườn núi, trên thung lũng Bản Ba là làng xóm đồng bào Tày, Nùng, Dao… Những ngôi nhà thấp thoáng, ẩn mình dưới tán cọ là minh chứng cho sự sống thanh bình, hài hòa giữa thiên nhiên hùng vĩ và con người miền sơn cước mộc mạc, giản dị. Được ngắm nhìn khung cảnh ấy, du khách sẽ thấy thư thái và bình yên trong tâm hồn.

Nếu ghé thăm bất kỳ ngôi nhà nào ở thung lũng Bản Ba, du khách còn được nghe kể về huyền thoại dòng thác bạc được người dân địa phương lưu truyền cho đến hôm nay. Thác Bản Ba gắn với chuyện tình của đôi trai gái từ nơi xa đến lập ra làng Lạc Bạn – phía thượng nguồn của dòng thác, nay là làng Bản Ba.

Sự thơ mộng của dòng thác bạc. Ảnh: HiepLuc

Chuyện kể rằng, xưa kia có đôi trai gái phương xa đến đây khai phá và lập ra làng Lạc Bạn. Theo thời gian, làng Lạc Bạn ngày càng trù phú, đông đúc. Năm nào tại làng cũng diễn ra cuộc thi thả bè nứa (lướt sóng bằng bè nứa) ở dòng nước nhỏ đổ từ trên núi cao xuống chân núi. Cuộc thi là phong tục để các chàng trai miền sơn cước thể hiện sự dũng mãnh của mình. Một năm nọ, có rất nhiều người lao xuống vực sâu và thương vong trong khi thả bè. Vì đau xót, những người còn sống khóc thương suốt đêm ngày, nước mắt của họ hòa vào nhau tạo thành dòng thác lớn. Dòng thác lớn chảy suốt ngày đêm từ Lạc Bạn (nơi đầu ngọn thác) xuôi về tới Bản Ba thì đổ thành 3 tầng thác hùng vĩ. Tiếng thác đổ nghe như tiếng khóc than của những người dân làng Lạc Bạn. Cũng từ đó, lệ thi thả bè nứa ở làng Lạc Bạn không còn nữa. Và dòng thác lớn cứ chảy mãi, chảy mãi cho đến tận ngày nay.

Sau một ngày thám hiểm rừng già, được hít hà hương rừng thanh khiết, ngắm những bông hoa rừng kỳ lạ, khám phá hành trình du ngoạn của dòng thác Bản Ba trước khi chảy tới xóm làng, đắm mình giữa bãi tắm rộng xanh trong soi rõ từng viên cuội sỏi… bạn hãy ghé lại một ngôi nhà người dân tộc. Họ rất sẵn lòng mời bạn một bữa cơm với những đặc sản trứ danh của đất Tuyên Quang như: măng rừng, thịt gà, cơm nếp, mắm cá ruộng… và không thể thiếu bầu rượu nếp thơm lừng.

Thác Bản Ba thơ mộng trong tranh thủy mặc của tác giả Thanh Thúy. Ảnh: thethaovanhoa

Danh thắng thác Bản Ba ngày càng trở thành điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước. Về với thiên nhiên xanh, du khách không chỉ được thả lỏng, tìm về sự bình yên, được khám phá, phiêu lưu cùng thiên nhiên mà còn có dịp tìm hiểu phong tục văn hóa của người dân ở núi rừng Việt Bắc. Là những những trò vui dân gian trong các lễ hội, điệu hát lượn trữ tình trong tiếng đàn tính khi nhanh khi chậm, điệu hát đối đáp “sli” nồng nàn, da diết khơi trong lòng người ngọn lửa yêu thương bập bùng, hoang dã giữa đại ngàn.

Thu Thủy