1. Hang Sơn Đoòng

Hang Sơn Đoòng. Ảnh: Ryan Deboodt

Hang Sơn Đoòng nằm ở xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch (tỉnh Quảng Bình), hình thành khoảng từ 5 triệu năm trước. Động Sơn Đoòng có sông ngầm chảy dưới lòng đất, lại có cả các bãi cát với chiều dài bất tận và vô vàn khối thạch nhũ tuyệt đẹp.

Hang do Hồ Khanh - một người dân địa phương tình cờ phát hiện từ năm 1991. Đến năm 2009, hang Sơn Đoòng được chính thức khám phá và công bố bởi Trưởng đoàn thám hiểm Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh - Howard Limbert. Ông Limbert đã khẳng định đây là hang động lớn nhất thế giới, dài gần 9km, rộng 250m, chiều cao có nơi hơn 150m.

Gần đây nhất, đài truyền hình ABC của Mỹ đã quay chương trình truyền hình trực tiếp hang động Sơn Đoòng để phát sóng trên kênh Goodmorning America. Theo đó, hang Sơn Đoòng được miêu tả có thể chứa được một tòa nhà chọc trời tại New York và không biết đâu mới là điểm kết thúc của hang.

Hang Sơn Đoòng cũng được đánh giá đã vượt qua được kỉ lục của hang Deer tại Malaysia, chiếm vị trí đứng đầu hang động tự nhiên có diện tích lớn nhất thế giới.

2. Hang động Thiên Đường

Động Thiên Đường nằm giữa rừng Phong Nha – Kẻ Bàng, cách thành phố Đồng Hới (Quảng Bình) khoảng 60km về phía Tây Bắc. Các chuyên gia đánh giá, động Thiên Đường còn đẹp và tráng lệ hơn cả động Phong Nha và động Tiên Sơn.

Hang động Thiên Đường dài 31km, nơi rộng nhất khoảng 150 m, chiều cao từ đáy lên trần động khoảng 60m, miệng hang rộng khoảng 9m2.

Động gây ấn tượng đặc biệt với các nhà thám hiểm bởi các cột nhũ mồ côi. Ấn tượng nhất là một khoảng nhũ dài trải trên nền động trông như một chiếc sa bàn. Phần lớn nền động là đất dẻo, rộng và khá bằng phẳng. Nhiệt độ trong hang luôn ở mức 20 đến 21 độ C. Chỉ đứng trước cửa cũng có thể cảm nhận được từng luồng hơi mát lạnh từ dưới động thổi ngược lên.

Tiến sĩ Howard Limbert cho rằng động Thiên Đường có thể là hang động khô dài nhất châu Á.

3. Hang Vả

Hang Vả được tìm ra và đặt tên bởi Hồ Khanh (chính là người phát hiện ra hang Sơn Đoòng nổi tiếng thế giới ở Quảng Bình).

Hồ Khanh cho biết, hang Vả dài 1,7km, nằm cách Sơn Đoòng khoảng 400m, nhưng được các chuyên gia đánh giá cao về giá trị thẩm mỹ.

Đoàn thám hiểm Hoàng gia Anh cho rằng hang Vả là hang động kỳ vĩ nhất thế giới, có thạch nhũ tinh xảo. Tiến sĩ Howard Limbert cho biết, hang động này “có cấu trúc thạch nhũ đẹp hơn cả Sơn Đoòng”

"Các chuyên gia của đoàn thám hiểm Anh, dẫn đầu là tiến sĩ Howard Limbert cho rằng, hang động có cấu trúc thạch nhũ đẹp hơn cả Sơn Đoòng", ông Khanh nói.

4. Hang Én

Hang Én cũng là một trong những hang động tuyệt đẹp, nằm trong hệ thống hang động rộng lớn, hoang sơ ở Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (Quảng Bình).

Hang Én nằm dưới lòng đất, do sông Rào Thương ở Quảng Bình tạo ra. Mùa khô, sông Rào Thương thu hẹp thành những ao nhỏ, nhưng mùa nưa, nước có thể dâng cao gần 91m, che phủ các tảng đá dưới đáy hang. Để đi vào hang phải vượt qua một khu rừng nguyên sinh tuyệt đẹp.

Hang Én được mô tả lần đầu vào năm 1994 bởi đoàn thám hiểm hang động Hoàng gia Anh với độ dài 1.645m, nhiều chỗ rộng hơn 170m và cao đến 120m. Hang xuyên suốt qua một quả núi và trổ 3 cửa động, nẳm hướng đông nam, tây bắc theo dòng chảy suối Rào Thương. Hành trình vào hang Én Con đi qua một khu rừng nguyên sinh tuyệt đẹp, giữa tiếng chim kêu, vượn hót và bướm bay dập dìu.

Nét độc đáo riêng của Hang Én mà động Phong Nha và động Thiên Đường đều không có là lẫn trong sắc màu dòng sông xanh ngăn ngắt, ánh sáng chiếu rọi từ những giếng trời trên trần hang làm cảnh vật càng thêm lung linh, huyền ảo. Trong những hốc đá, thạch nhũ muôn hình vạn trạng là tổ của hàng vạn con én và dơi, đó cũng là lý do người ta gọi tên hang là Én. 

Thực tế, Hang Én từng là nơi sinh sống của dân tộc Arem từ trăm năm về trước. Họ có biệt tài leo trèo, trong mùa én làm tổ họ thường trèo lên vách đá, trần hang để bắt én non làm thực phẩm. Hiện nay người Arem đã chuyển về đường 20 sinh sống nhưng hàng năm vào ngày 15/ 5 âm lịch, họ đều trở về Hang Én tổ chức hội ăn én qua hình thức cúng bái thần rừng và đi lượm én con vì yếu sức không thể bay cao nên  rơi xuống đất.  

Tạp chí nổi tiếng thế giới National Geographic từng chọn bức ảnh chụp Hang Én của nhiếp ảnh gia Carsten Peter vào top những bức ảnh thiên nhiên đẹp nhất tháng 3/2011.

5. Hang Tối

Hang Thủy Cung. Ảnh: quangbinhtourism

Hang Tối nằm trong khu vực Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng, đã người dân địa phương phát hiệt từ những năm chiến tranh chống Mỹ cứu nước và được bộ đội, người dân địa phương sử dụng làm nơi trú ẩn để tránh bom.

Năm 1992, Hiệp hội thám hiểm Hang động Hoàng gia Anh tiến hành khảo sát, vẽ bản đồ và đã đo được Hang Tối có chiều dài nằm ngang 5.558m, độ sâu 80m, lòng hang khá rộng rãi, có nơi cao đến 50m với địa hình phong phú, cho phép đi bộ, bơi và leo núi. Bên trong hang là hệ thống đá vôi cổ, vững chắc với nhiều hóa thạch hàng trăm triệu năm tuổi cùng hệ thống thạch nhũ tráng lệ.

Ngày nay, khoảng 400m ở cửa hang phía trước đã được đưa vào phục vụ du lịch thám hiểm. Hang không bố trí hệ thống đèn điện. Khách du lịch được trang bị đèn pin đội đầu và thiết bị chuyên dụng trải nghiệm tắm bùn hang động, bơi qua hồ Thủy Tiên bên trong hang mát lạnh dưới 20 độ C.

Nổi bật trong hệ thống Hang Tối là hang Thủy Cung, có nhiều khối nhủ tráng lệ và cảnh quan tuyệt đẹp, trước đó được đặt tên là hang Nước Xanh bởi màu nước của nó nhuốm một vẻ xanh ly kỳ. Đây là một trong những hang động cổ sơ nhất của hệ thống Hang Tối, là mẫu hình độc đáo về sự hình thành địa chất, địa mạo và hang động tại Phong Nha-Kẻ Bàng.

6. Động Phong Nha

Được mệnh danh là “Thiên Nam đệ nhất động”, động Phong Nha nằm cách thành phố Đồng Hới 50km về phía tây bắc, thuộc vùng núi đá vôi Kẻ Bàng, xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch. Bao quanh động là những cánh rừng nhiệt đới.

Động Phong Nha dài 7,729km, sâu 83m, cao 50m với rất nhiều nhánh hang phụ lớn nhỏ bao gồm cả hang Bi Kí, hang Tiên và hang Cung Đình. Đây là loại hình động nước chảy ngầm trong lòng núi với nhiều thạch nhũ đặc trưng. Cửa động hình thang dẫn vào “một thế giới thần tiên” cao 10m, rộng khoảng 20 - 25m, cao 10m, có nhũ đá lô nhô.

Theo các nhà khoa học, quá trình phong hóa tạo thành hang động ở Phong Nha là quá trình tự nhiên cách đây 250 triệu năm. Dạng địa hình chính của Phong Nha - Kẻ Bàng là núi đá vôi và núi đất, độ cao trung bình 600 mét, thành hẹp, vách đứng.

Phong Nha là hang động tiêu biểu nhất về giá trị thẩm mỹ và sự độc đáo tại Di sản Phong Nha - Kẻ Bàng, được Hiệp hội Hoàng gia Anh bình chọn là một trong những hang động đẹp nhất thế giới.

7. Động Tiên Sơn

Động Tiên Sơn hay động Khô là một động đẹp nổi tiếng ở khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng. Động Tiên Sơn được phát hiện năm 1935, ban đầu được đặt tên là động Tiên. Sau này khi tìm ra động Phong Nha là động nước nên người ta gọi động Tiên Sơn là động Khô.

Động Tiên Sơn dài 980m, được xem là lâu đài của thạch nhũ với hàng nghìn khối nhũ muôn sắc muôn màu... Phong cảnh trong động Tiên Sơn được ví như chốn “bồng lai tiên cảnh”. Tua tủa trong động là hàng ngàn khối nhũ đá với nhiều màu sắc hư ảo. Vòm động cao, thoáng nổi rõ nhiều vân có màu như vàng bạc.

Để vào động Tiên Sơn, du khách phải vượt qua 330 bậc cấp, sau đó sẽ thấy một cảnh quan tuyệt đẹp mở ra trước mắt. Đó là cảnh làng xen núi, núi xen làng với các con sông Chày, sông Troóc, sông Son dẫn nguồn nước về từ dãy Trường Sơn hùng vĩ. Dòng nước trong xanh hiền hòa, uốn mình quanh co qua những thôn quê và bờ bãi, ở giữa những cánh đồng lúa xa xa là những ao cá nhỏ.

8. Hệ thống hang động Tú Làn

Khối thạch nhũ khổng lồ ở hang Tú Làn. Ảnh: quangbinhtourism.

Thuộc địa phận thôn Tân Hoá, huyện Minh Hóa, Quảng Bình, hệ thống hang động Tú Làn nằm cách Phong Nha khoảng 70km về hướng Tây Bắc. Hệ thống hang động Tú Làn gồm 8 hang được phát hiện vào năm 2009, đến năm 2012 tiếp tục phát hiện thêm 4 thung lũng.

Hệ thống hang động Tú Làn có các hệ thống hang chính là hang Tú Làn và các hang phụ như: hang Song, hang Ươi, hang Chuột, hang Hung Ton, hang Kim, hang Ken và hang Tổ Mộ.

Hệ thống hang động Tú Làn vẫn còn hoang sơ nguyên vẹn. Trong lòng núi đá vôi có những dòng sông ngầm và thác nước bất tận, cùng sự huyền ảo của thạch nhũ tạo nên cảnh tượng choáng ngợp về những tạo tác đáng kinh ngạc của Mẹ Thiên nhiên.

Đặng Huy