1. Chéo (chẳm chéo)

Chéo - thứ gia vị huyền thoại vùng Tây Bắc. Ảnh: Internet

Được làm từ loại quả của cây mắc khén – một loại cây dại có tinh dầu thuộc họ hồi, chéo đã trở thành thứ gia vị huyền thoại của vùng Tây Bắc. Loại gia vị này được ví như muối vừng của người Kinh. Dù được làm từ nguyên liệu khác nhau nhưng chéo và muối vừng có khá nhiều điểm tương đồng về cách làm.

Sau khi thu hoạch về, quả mắc khén sẽ được rang nóng rồi giã mịn và trộn chung với muối rang, rau mùi tàu xắt nhỏ rang khô, sả và ớt khô bỏ hạt nướng giòn. Chém có thể được dùng để chấm xôi nếp nương, thịt thú rừng, bắp cải cuốn nhót xanh hay dùng để nướng cá… Du kết hợp với món ăn nào cũng đều tạo ra một hương vị cực kì đặc biệt.

2. Xôi nếp nương

Xôi nếp nương - thứ xôi mềm dẻo khiến thực khách mê mẩn. Ảnh: Internet

Khi nhắc đến Điện Biên, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến những hạt nếp nương mềm dẻo, căng tròn. Cách đồ xôi nếp nương của người dân tại Điện Biên khá công phu. Để khi đồ xôi không bị sượng, người ta ngâm gạo nếp trong nhiều giờ liền. Sau đó, xôi được đồ hai lần trong chõ gỗ đặc biệt và được làm chín bằng hơi để có độ mềm dẻo mà không dính tay. Sau khi đồ lần đầu tiên, người ta đổ ra rá và lấy đũa trải đều. Một lát sau, xôi tiếp tục được cho vào chõ và đồ đến khi chín đều.

Bên cạnh xôi trắng, người ta còn tạo màu sắc sặc sỡ cho xôi bằng cách lấy các loại cây rừng để tạo màu vàng, tím, xanh, đỏ giúp món xôi trở nên hấp dẫn hơn. Vo từng nắm xôi lại trên tay và nhẩn nha thưởng thức mới có thể cảm nhận hết được hương vị dẻo thơm của loại xôi nếp nương này.

3. Pa pỉnh (Cá nướng)

Món cá nướng (pa pỉnh) nổi tiếng của Điện Biên. Ảnh: Internet

Bằng sự hòa trộn, kết hợp khéo léo giữa các loại gia vị độc đáo, các nướng là một trong những món ăn mà du khách có thể cảm nhận rõ nhất hương vị đậm đà chất Tây Bắc. Người ta thường dùng các loại cá như mè trắm, trôi, chép khoảng hơn 1kg để làm món cá nướng này. Cá sau khi được mổ dọc ở phía lưng, rửa rạch và để ráo nước sẽ được xoa một ít muối rang vào bên trong để thêm đậm đà. Người ta tẩm ướp cá bằng hỗn hợp gồm rau mùi thái nhỏ, rau thơm, hành tươi, ớt tươi nghiền nát và mắc khén… Sau đó, họ trộn đều hỗn hợp này rồi nhồi vào trong bụng cá. Cuối cùng, người ta gập đôi cá lại và dùng nẹp tre để nẹp cá và nướng trên than hồng.

Khi đã chín vàng, con cá được gỡ ra phải nguyên vẹn, không vỡ nát và dậy mùi gia vị bên trong. Thực khách sẽ cảm nhận được vị cay của ớt, mắc khén, vị ngọt béo của ớt cùng hương thơm của rau thơm, hành… vô cùng hấp dẫn.

4. Sâu chít

Rượu sâu chít rất tốt cho sức khỏe. Ảnh: Internet

Là một loại sâu màu trắng sữa, căng mọng và rất ngon lành. Sâu chít nằm trong thân cây chít và khiến cho cây không thể ra hoa. Vì thế, người ta bắt sâu bằng cách chẻ đôi thân cây chít ra. Sâu chít khi được bắt về sẽ được thả trong một chậu rượu nhạt để giúp cho sâu không bị biến đổi. Loại sâu này có thể đem nấu cháo hoặc ngâm rượu. Với hàm lượng dinh dưỡng cao, tốt cho sức khỏe lại rất ngon nên sâu chít là một món đặc sản cực kì nổi tiếng và tiêu thụ rất mạnh ở vùng xuôi.

5. Thịt trâu gác bếp

Thịt trâu gác bếp - một trong những món đáng để thưởng thức nhất khi đến Điện Biên. Ảnh: Internet

Trong số các món ăn đặc trưng của đồng bào dân tộc tại Điện Biên, chắc chắn thịt trâu gác bếp là một trong những món đáng để thưởng thức nhất. Để chế biến ra món thịt trâu ngon, người ta phải cẩn thận lọc hết gân cùng bạc nhạc rồi thái miếng dọc thớ và ướp với hỗn hợp gia vị bao gồm mắc khén giã nát, ớt khô băm nhỏ, tỏi, gừng, sả và để khoảng 2-3 giờ đồng hồ. Sau đó, thịt sẽ được dùng que xiên và sấy trên than củi cho thịt từ từ chín đều. Cuối cùng, thịt được sấy cho tới khi vừa chín để không mất đi vị ngọt. Khi ăn, thịt sẽ được cho vào chõ để hấp lại khoảng 30 phút. Vị ngọt của thịt trâu hòa quyện cùng sự đậm đà của các loại gia vị chắc chắn sẽ khiến cho bất cứ thực khách nào từng thưởng thức món ăn này không thể nào quên.

6. Rau hoa ban

Lá ban non là món đặc sản rất dễ ăn. Ảnh: Internet

Nếu có dịp ghé thăm Điện Biên vào tháng 3, du khách sẽ thấy khắp nơi ngập tràn sắc hoa ban. Người Thái thường sử dụng loại hoa và lá ban non để làm thành những món ăn hấp dẫn phục vụ bữa ăn hàng ngày như nộm hoa ban củ riềng, hoa ban xào thịt lợn rừng, hoa ban nộm vừng… Những món ăn này đều rất dễ ăn. Vị ngon của từng món cũng rất khang nhau, mang lại cho vị giác của thực khách những trải nghiệm đặc biệt.

7. Măng đắng

Măng đắng khiến thực khách nhớ nhung bằng vị đắng khó quên. Ảnh: Internet

Là một sản vật vô cùng phổ biến của người dân Điện Biên, măng đắng được chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn khác nhau như hầm xương, nướng, luộc, xào hay chỉ đơn giản là măng đắng chấm với chéo. Dù thưởng thức theo cách nào, món măng đắng cũng sẽ khiến cho rất nhiều người phải mê mẩn.

Khác với những loại măng tươi khác, khi chế biến phải ngâm muối để khử hết vị đắng thì măng đắng Điện Biên lại khiến cho thực khách nhung nhớ chính bởi cái vị đắng khó quên.

8. Bánh dày

Bánh dày - thức bánh không thể thiếu trong dịp Tết của người Mông. Ảnh: Internet

Là một thức bánh không thể thiếu trong những dịp Tết của người Mông, bánh dày được làm từ nếp nương, qua những công đoạn chế biến thủ công khá cầu kì nên mất rất nhiều thời gian. Nếp sau khi đồ sẽ tỏa hương khắp buôn bản. Tiếp theo, người ta phải dùng tay giã nhuyễn trước khi gói bằng lá dong rừng. Món bánh dày có thể bảo quản được rất lâu, đặc biệt là khi tiết trời chuyển lạnh. Món bánh dày có thể ăn với giò, chả hoặc chỉ đơn giản là nướng trên than hồng hay chấm với chút mật ong rừng đều đem lại một hương vị khó quên cho thực khách. 

Lê Long