Hãy cùng khám phá món ăn đặc trưng của những 63 tỉnh thành trên cả nước, trước tiên là các món đậm dấu ấn của miền Bắc.

Cuốn sủi - Lào Cai

Cuốn sủi, một món ăn phổ biến ở Lào Cai. Ảnh: Thảo Nhi

Cuốn sủi là món ăn dân dã khá phổ biến ở Lào Cai. Món này có phần hơi giống với món phở tíu. Cuốn sủi gồm bánh phở trắng mềm để bên dưới bát, bên trên rắc lên một nhúm mì được làm bằng củ dong rang giòn, một vài miếng thịt bò, chan vào một thứ nước dùng hơi sền sệt với hương vị khá đặc biệt. Khi ăn có thể rắc thêm chút hạt tiêu, vài hạt lạc cùng vài lát ớt ăn khá lạ miệng nhưng lại rất thanh mát, dễ ăn. Bạn có thể dễ dàng thưởng thức món ăn này tại các quán ăn ven đường cho đến các nhà hàng kiểu Hoa.

Pa pỉnh tộp - Điện Biên

Pa pỉnh tộp hay còn gọi là cá nướng đặc trưng của Điện Biên. Cá nướng thì có lẽ ở đâu cũng có, nhưng chế biến theo kiểu đặc biệt này thì có lẽ chỉ ở nơi đây. Cá để làm món này thường là cá chép, cá trôi, cá mè… không cần to quá. Cá được đem mổ dọc ở phía lưng, không mổ phía bụng rồi bóc bỏ phần ruột. Cá Điện Biên chủ yếu là cá suối nên không có mùi tanh như cá biển. Người ta cũng không rửa lại cá sau khi đã mổ. Cá được khía đều trên thân để khi ướp sẽ ngấm gia vị hơn, sau đó sẽ nhồi hỗn hợp gia vị gồm mắc khén, rau thơm, ớt, hành củ, muối đã trộn đều vào trong bụng. Cuối cùng người ta sẽ gập ngang thân cá lại đem kẹp vào que tre nướng trên bếp than củi. Món pa pỉnh tộp đậm đà và có mùi thơm đặc biệt của mắc khén ăn với gì cũng hợp từ cơm nếp, cơm tẻ… và là món nhậu đàn ông Tây Bắc ưa thích. 

Cốm Tú Lệ - Yên Bái

Hãy một lần đến Yên Bái vào mùa lúa chín và thử cốm Tú Lệ. Ảnh: Dovietcuong

Một món ăn vặt mà du khách khi đến Yên Bái ai cũng mong muốn được thử và mua về làm quà cho người thân ở nhà chính là cốm Tú Lệ. Cốm Tú Lệ được làm từ giống gạp nếp Tan Lả nên hạt cốm mẩy, to tròn lại có vị thơm rất đặc trưng. Lúa để làm cốm phải được căn ngày gặt sao cho còn nguyên sữa, sau đó đem tuốt, sàng bỏ rơm, hạt lép rồi đem đi đãi qua nước rồi mới cho lên chảo rang. Cốm Tú Lệ cầu kỳ từ cách chế biến. Bếp lò để rang cốm phải đắp xỉ than và dùng củi đốt. Cốm rang xong cũng phải rải ra cho nguội bớt mới đem giã, giã cho đến khi cốm dẹt mỏng, dẻo và dậy mùi thơm mới đạt yêu cầu. Cốm Tú Lệ có thể nhâm nhi như món quà vặt, hoặc thưởng thức chung với ấm trà hay đêm chấm chuối đều rất thơm ngon.

Thịt lợn muối chua - Hoà Bình

Thịt lợn muối chua Hòa Bình là món ăn rất được du khách yêu thích. Bởi cách chế biến độc đáo, lạ miệng. Thịt lợn muối chua chế biến được ngon cũng khá phức tạp. Thịt lợn phải được đặt trên lá chuối rừng đã hơ qua lửa, rải bên dưới một lớp gạo rang, muối rang. Thịt trước đấy cũng đã được ướp với men lá cùng với gạo rang đã được giã nhỏ. Cứ rải hết lớp thịt người ta lại đổ lên một lớp gạo và muối rang lên cho đến hết thì mới đậy thật chặt, kín nắp bằng lá chuối, đem để gần bếp củi hoặc gác trên bếp. Thịt lợn muối chua khi ăn có vị ngọt thơm của miếng thịt lại có cả vị thơm của cây cỏ núi rừng, vị ngậy của gạo thính rang, vị chua nhẹ rất dịu của men lá.

Rêu đá nướng - Lai Châu

Nếu có cơ hội du lịch Lai Châu nhất định bạn phải thử món rêu đá nướng - một món ăn dân dã của người dân nơi đây. Rêu đá phải rất kỳ công mới có thể lấy về từ các tảng đá bên suối. Sơ chế rêu đá cũng không đơn giản, không chỉ rửa sạch loại bỏ chất bẩn bám vào mà còn phải đem đập vài lần mới có thể chế biến được. Rêu được đem tẩm chung với hạt sẻn, quả muối, hạt dổi, bột ớt, gừng, sả… rồi gói lại vào trong lá dong đem vùi vào trong tro bếp nóng. Món này khi ăn rất lạ miệng nhưng lại thanh mát, mềm, ngậy rất ngon.

Cháo ấu tẩu - Hà Giang

Đừng rời Hà Giang mà chưa ăn cháo ấu tẩu. Ảnh: Kiến Thức

Hà Giang không chỉ nổi tiếng với đèo Mã Pí Lèng, với cao nguyên đá Đồng Văn, hoa tam giác mạch… mà còn được biết đến với món cháo ấu tẩu vô cùng đặc biệt. Củ ấu tẩu sau khi đã được ngâm kỹ trong nước vo gạo một đêm phải được đem hầm ít nhất là 4 tiếng mới đạt yêu cầu. Sau đó người ta bỏ gạo nếp cái hoa vàng trộn với gạo tẻ thơm ninh nhuyễn trong nước hầm xương chân giò và bột củ ấu. Thêm vào chút thịt nạc băm nhỏ, gia vị là đã được bát cháo ấu tẩu với đủ các cung bậc mùi vị: từ vị đắng của ấu tẩu, đến vị thơm của hành, tía tô, vị ngậy của nước xương… Cháo ấu tẩu nếu àm ăn có thể chỉ thấy vị đắng rất khó nuốt nhưng quen rồi lại rất dễ nghiện. Thậm chí có những người thưởng thức một lần lại tìm đến Hà Giang chỉ vì bát cháo ấu tẩu. Món ăn còn là bài thuốc giải cảm rất công hiệu. 

Canh mọ - Sơn La

Canh mọ là món ăn truyền thống không thể thiếu vào các ngày lễ Tết của người Khơ Mú sinh sống tại Sơn La. Canh mọ được chế biến từ các loại thịt của chim, chuột, sóc đã sấy khô và được băm nhỏ trộn với hoa chuối, rau thơm, mắc khén, ớt… Sau đó sẽ được cho vào trong ống tre cùng với gạo nếp giống như món cơm lam, đem đốt. Khi sôi thì người Khơ Mú sẽ dùng que tre vót nhọn sọc cho đến khi hỗn hợp nhuyễn, khi chín đem đổ ra bát giống như một loại nướt sốt, dùng xôi nếp hoặc cơm lam chấm ăn rất ngon, đậm đà và mùi vị chắc chắn sẽ rất khó quên.

Nằm khâu - Cao Bằng

Nằm khâu là một món ăn luôn xuất hiện trên mâm cỗ cưới của người dân tộc Tày ở Cao Bằng. Nằm khâu chế biến cũng rất cầu kỳ, thịt ba chỉ phải đem rán giòn bì sau đó mới được hấp cách thủy với các loại gia vị đặc biệt và khoai (thường là khoai sọ). Món ăn đặc biệt này thoạt nhìn sẽ thấy rất ngấy bởi miếng thịt xếp trên bát khá to lại còn nguyên bì và mỡ, phần nước sâm sấp cũng sóng sánh do mỡ thịt chảy ra. Nhưng nếu đã thưởng thức thì chắc chắn sẽ lại muốn gắp thêm, nằm khâu ăn với cơm rất đưa cơm.

Vịt quay - Lạng Sơn

Vịt quay Lạng Sơn nổi tiếng khắp nơi. Ảnh: Binhlawyer

Vịt quay xứ Lạng từ lâu nay đã nức tiếng xa gần. Vịt quay đúng chất của người Lạng Sơn sẽ phải chế biến rất cầu kỳ. Tẩm ướp vịt cũng cần đủ các loại gia vị như lá rừng, mắc mật, mật ong, hắc xì dầu, sả, ớt, tiêu đen, dầu đậu nành, gừng, chanh, tỏi, mạch nha… Vịt sau khi được vặt lông phải được thổi bằng ống lá đu đủ cho da dẻ căng phồng rồi nhanh chóng thả vào nồi nước sôi cho se lại rồi lại được phết đều lên một loại nước sền sệt với các gia vị đã kể trên. Bụng vịt cũng được nhồi nhiều loại lá rừng đặc trưng rồi khâu lại để cho ngấm sẽ được mang nướng qua trên than hồng cho đến khi màu da vịt chuyển sang nâu thì mới cho vào chảo mỡ sôi đã phi sẵn ớt, xả, gừng. Vịt xứ Lạng sẽ được dùng chung một loại nước chấm đặc biệt mà chỉ nơi đây mới có.

Bánh ngải - Bắc Kạn

Bánh ngải là món ăn quen thuộc của người Tày ở Bắc Kạn. Món bánh này gần giống với bánh dày miền xuôi nhưng lại mang màu xanh đặc trưng của lá ngải. Cầu kỳ nhất khi làm món bánh này là ở công đoạn chọn gạo. Gạo làm bánh phải là loại gạo nếp nương không được lẫn dù chỉ một hạt gạo tẻ. Bánh ngải ăn mát và quyện vị hăng nhưng thơm của lá ngải, vị ngọt của nếp nương, của đường. Món bánh này cũng được rất nhiều du khách ưa thích mua về làm quà cho người thân, bạn bè ở nhà.

Gỏi cá bỗng - Tuyên Quang

Gỏi cá bỗng sông Lô ở Tuyên Quang được chế biến rất khác so với những nơi khác. Thay vì dùng thính gạo thì người dân nơi đây dùng chính phần xương cá băm nhỏ, rang cho vàng rồi đem tán mịn để trộn đề với lạc rang giã rối. Cá bỗng làm gỏi cũng phải được ngâm từ trước trong nước chế từ quả tai chua. Khi ăn từng lát cá thái mỏng sẽ được ăn kèm với các loại lá rừng như sung, sấu, vón vén… chấm với một loại nước chấm đặc biệt của địa phương. Nếu có dịp đến Tuyên Quang chắc chắn bạn nên tìm và thưởng thức món đặc sản thơm ngon này.

Bánh coóc mò - Thái Nguyên

Coóc mò là món bánh dân dã tại Thái Nguyên. Ảnh: Trang Hà

Bánh coóc mò là một món ăn truyền thống của dân tộc Tày ở Thái Nguyên. Bánh rất đơn giản và dân dã, được gói lại bằng lá chuối có hình chóp dài, làm từ gạo nếp hương cùng nhân lạc đỏ. Bánh rất dễ ăn, lại không ngấy thích hợp làm món quà vặt hoặc mua về làm quà cho người thân ở nhà.

Thịt chó Việt Trì - Phú Thọ

Nhiều người đồn nhau rằng đến Phú Thọ mà chưa ăn thịt chó Việt Trì thì chưa gọi là đến đây. Thịt chó Việt Trì rất nổi tiếng bởi hương vị đậm đà và cách chế biến đặc biệt, khiến người ăn nhớ mãi. Thịt chó mềm thơm mà lại không bị sẫm màu như các nơi khác. Món dồi, nướng không bị khô mà vẫn đạt độ mềm, thơm vừa tới.

Cua da - Bắc Giang

Cua da Bắc Giang là món đặc sản rất nổi tiếng, chỉ có vào khoảng tháng từ tháng 9 đến tháng 11 trong năm. Cua da hấp bia được dân nhậu đánh giá là tuyệt ngon, thường sống trong các hốc đá, càng ở dưới sâu thì cua càng có màu đen sẫm và càng được đánh giá là có chất lượng hảo hạng. Cua hấp chín có màu vàng cam rất bắt mắt. Thịt cua ngọt, lớp vỏ ở chân lại khá mềm, pha bột canh với chút mù tạt và vài giọt chanh để chấm cua thì không gì tuyệt bằng.

Sam - Quảng Ninh

Sam biển trước ít được biết đến, nay ngày càng phổ biến. Ảnh: Thảo Nhi

Sam là một loại hải sản biển mà không phải vùng biển nào cũng có. Nếu có dịp đến Quảng Ninh bạn hãy tranh thủ thưởng thức món này nhé. Trước kia người ta không mấy khi ăn con sam nhưng dần dần nó trở thành đặc sản lúc nào không hay. Dân biển khi chế biến con sam đều phải giết theo đôi một đực một cái, bởi người ta cho rằng nếu chỉ chế biến một con sẽ dễ bị dị ứng, lạnh bụng. Nếu có dịp đến đây bạn nên ăn thử món ngon này. Sam được chế biến thành khá nhiều các món như xào chua ngọt, làm chả, trứng sam… ăn rất lạ và ngon miệng. Tuy nhiên sam là loại hải sản có tính hàn nên nếu bạn có “tiền sử” bị dị ứng, hay lạnh bụng với hải sản thì bạn không nên ăn hoặc ăn ít thôi nhé.

Nem Bùi - Bắc Ninh

Nem Bùi là món ăn dân dã được khai sinh từ làng Bùi, xã Ninh Xá, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Ra đời khoảng gần 100 năm, món ăn đặc sản vùng Kinh Bắc này đã trải qua rất nhiều thăng trầm. Và hiếm nơi nào có loại nem với mùi vị đặc biệt như nơi đây. Nem được làm từ phần thịt hông của con lợn cả nạc cả mỡ. Thịt để sống, nhưng bì phải luộc chín rồi xắt nhỏ nên gia vị tỏi ớt bột ngọt cho vừa miệng và trộn với thính nóng. Sau đó để cho ngấu thịt mới nắm chặt nem thành từng quả nhỏ đem bọc trong lá chuối. Nem Bùi là món ăn nhâm nhi, lai rai trên bàn nhậu rất tuyệt.

Cá kho làng Vũ Đại - Hà Nam

 

Có dịp đến mảnh đất Hà Nam bạn nhất định phải thử món cá kho niêu đất làng Vũ Đại. Cá kho nơi đâu cũng có thể làm nhưng cá kho nơi đây được kho theo cách cổ truyền khiến hương vị vô cùng đặc biệt, khó có nơi nào sánh nổi. Cá trắm đen phải được kho trong niêu đất khoảng 12 tiếng, khi ăn thịt cá phải mềm, xương cá tan ra trong miệng. Khi kho cá điều quan trọng còn nằm ở củi để đun, phải là củi nhãn và vỏ trấu mới đạt tiêu chuẩn. Cá kho niêu Vũ Đại ăn cùng cơm bát cơm trắng nóng hổi thật không còn gì bằng.

Bún chả - Hà Nội

Bún chả là một trong những món ăn không thể bỏ qua ở Hà Nội. Ảnh: Thảo Nhi

Hà Nội có rất nhiều các món ăn ngon, sẽ thật khó để chọn ra món nào ngon nhất trong kho tàng ẩm thực đồ sộ đấy. Nhưng nếu bạn là người ở nơi khác đến thì nhất định phải thử bún chả Hà Nội. Mỗi suất bún chả sẽ gồm một đĩa bún rối, một bát nước chấm chua ngọt cùng với chả băm, chả miếng và dưa góp, thường làm từ đu đủ. Bún chả khi ăn cũng không thể thiếu rau sống với vị thơm thanh mát. Món ăn tuy có phần đơn giản dân dã nhưng lại rất thơm ngon, dễ nghiền.

Chả rươi Tứ Kỳ - Hải Dương

Chả rươi Tứ Kỳ là món ăn mà nếu bạn chưa thử khi đến Hải Dương thì sẽ là thiếu sót vô cùng lớn. Tuy nhiên không phải mùa nào cũng có rươi, mùa rươi vào tầm tháng 8 Âm lịch. Chả rươi Tứ Kỳ nức tiếng bởi vị béo ngậy, ngọt đậm của thịt rươi trộn lẫn với trứng gà, nhưng lại không ngấy nhờ vào vỏ quýt và rau húng thơm. Ai đã thử qua món này chắc chắn đều rất khó lòng mà quên được mùi vị của nó.

Bánh đa cua - Hải Phòng

Bánh đa cua là món rất đáng thử khi đến Hải Phòng. Ảnh: Foody

Bánh đa cua Hải Phòng ngày càng nức tiếng và có mặt ở cả những tỉnh thành khác trên cả nước. Bánh đa đỏ được trần với nước sôi cho chín rồi đổ vào bát cùng với rau nhút, rau muống, chả cá, chả lá lốt, gạch cua chưng, thịt cua, cà chua, trên cùng là hành lá thái nhỏ cùng chút hành khô phi thơm. Chan thứ nước dùng đậm đà là bạn đã có một món ăn vô cùng hấp dẫn và rất khó lòng mà cưỡng lại rồi. Bánh đa cua Hải Phòng có mùi vị rất đặc biệt mà bạn chỉ có thể cảm nhận được khi ăn đúng ở đất cảng.

Cả gà Tiếu Quan - Hưng Yên

Chả gà Tiếu Quan là món ăn công phu, tinh tế ở đất Hưng Yên. Món chả gà cầu kỳ từ khâu chọn nguyên liệu, gà làm chả phải là những con to khỏe nuôi thả ở vườn, thì thịt mới chắc, mới thơm. Chọn lấy phần nạc, lọc bỏ gân, da, xương đem thái nhuyễn và cho vào cỗi giã thủ công bằng tay. Nêm nếm gia vị cho vừa ăn, thêm lòng đỏ trứng, nước mắm, tiêu, gừng… đặc biệt trong chả gà còn có cả vỏ quýt. Có lẽ cũng chính nhờ thứ gia vị đặc biệt này mà chả gà Tiếu Quan càng trở nên thơm ngon, đặc biệt đến vậy. Chả gà khi giã xong, nặn thành miếng sẽ được cho vào mo cau đem nướng trên than hoa. Món chả này nhâm nhi ăn cùng xôi, cơm trắng chắc chắn sẽ khiến bạn nhớ mãi.

Cá nướng úp chậu - Nam Định

Cá nướng úp chậu là món ăn truyền thống của người dân Nam Định, thường chỉ xuất hiện trên mâm cỗ lễ Tết đầu năm. Cá sẽ được đem úp trong một chiếc chậu chuyên dụng rồi đốt rơm, om trấu trong khoảng 5 tiếng mới đủ độ chín. Cá bên trong chậu hấp thụ nhiệt nên sẽ không bị cháy, lại giữ nguyên được độ săn chắc, mùi thơm tự nhiên rất đặc biệt. Da cá vàng ươm, giòn dai như khi ăn mực nướng rất thú vị.

Dê núi - Ninh Bình

Dê được chế biến thành nhiều món, rất đặc biệt. Ảnh: NH Thăng Long

Thịt dê núi từ rất lâu đã trở thành thứ đặc sản mà du khách đến đây đều mong muốn được thưởng thức. Dê có thể chế biến thành rất nhiều món từ ủ trấu, nướng, hấp, xào… nhưng ngon nhất phải kể đến dê tái chanh. Dê tươi được đem xắt lát móng nhúng nước sôi cho tái rôi đem bóp cùng nước cốt chanh, gừng, tỏi, ớt, tiêu, lá chanh thái sợi. Khi ăn sẽ ăn cùng sung, chuối xanh… chấm với tương bần rất đậm đà thơm ngon.

Canh cá Quỳnh Côi - Thái Bình

Canh cá Quỳnh Côi là món ăn từ rất lâu đời của người dân Thái Bình. Cánh cá chỉ làm với loại cá rô đồng có màu vàng mượt sống ở cùng có đất sét đỏ. Cá ở đây ăn hoa lúa nên rất béo và thơm. Trải qua nhiều biến đổi món ăn này cũng đã có những biến thể nhất định tuy nhiên vị ngon đặc trưng vẫn còn được giữ nguyên vẹn. Cá phải nướng hoặc rán, luộc cho vừa chín, rồi mới được đem làm canh với bánh đa hoặc cháo. Nước dùng phải thơm mùi chanh, ớt, thì là, rau răm… quyện với vị ngọt thơm của thịt cá. Canh cá ăn với bánh đa hoặc bún là hợp và ngon nhất.

Cá thính chua - Vĩnh Phúc

Cá thính chua là món đặc sản rất đặc biệt của tỉnh Vĩnh Phúc. Cá được làm sạch ruột, bỏ đầu, để cho thật ráo nước. Sau đó người ta sẽ xếp cá vào vại hay lọ thủy tinh theo thứ tự cứ một lớp cá, lại đến một lớp muối. Để vại cá ướp cùng muối trong nhà khoảng 4 - 7 ngày thì mới gỡ cá ra khỏi muối, dùng tay ép sao cho cá chảy hết nước và mang đi phơi nắng cho cá se và khô lại. Tiếp đó sẽ dùng tay nhồi bột thính (được làm từ ngô và đỗ tương đã rang chín xay thành bột) khắp mình cá từ trong ra ngoài sao cho thật đều. Rồi lại xếp vào vại sành đã rửa sạch. Đậy vại lại bằng nan tre được đan thật kín rồi úp ngược vào trong một bát nước sôi để nguội. Khoảng 2 tuần sau, món cá thính chua hoàn thành có mùi thơm nức của thính gạo, vị chua dịu của thính đã lên men và đặc biệt thịt cá phải có màu hồng ngấu chín mới đạt chuẩn. Người ta còn chế biến cá thính chua thành rất nhiều các món và ngon nhất là đem nướng trên than hoa.

Nguyễn Diệp